Wat kun je als gemeente bij leegstand?

De decentralisaties in het sociale domein hebben de afgelopen jaren veel aandacht gevraagd van politiek, ambtenaren, zorgleveranciers, partners in het maatschappelijk middenveld etc. En dat zal de komende jaren zeker nog blijven, want na de transformatie volgt de transitie. Dan moet blijken wat de werkelijke consequenties zijn in de uitvoering, hoeveel mensen in de problemen komen door het wegvallen van zorg en wat de werkelijke uitvoeringskosten zijn. Alle aandacht voor het sociale domein heeft de problematiek op het fysieke terrein, en de rol van de gemeente daarin, naar de achtergrond verschoven.

Het fysieke domein is bijzonder breed en heeft bijvoorbeeld te maken met het genereren van inkomsten uit ontwikkeling van bedrijventerreinen en verkoop van grond in het kader van nieuwbouw. Dat deze inkomsten al jarenlang tegenvallen is voor iedereen helder. Maar dichterbij huis gaat het ook om zaken als de leefbaarheid in de binnenstad, parkeerproblematiek en winkelaanbod. De toenemende leegstand (overigens niet alleen winkels maar ook kantoren), zowel in grote steden als in kleinere dorpen, komt steeds prominenter op de agenda te staan. Met de dreigende sluiting van V&D, de problematiek bij Blokker en eerder bij Schoenenreus, Halfords en andere ketens ter illustratie. En dat geldt ook voor steden die claimen ‘een bruisende binnenstad te hebben, de leukste winkelstad te zijn, een regionale verzorgingsfunctie te hebben’. 

Zoals ook bleek bij het vertrek van De Bijenkorf uit Arnhem gaat het vooral om de bedrijfseconomische afwegingen die een individueel bedrijf maakt, waar de gemeente nauwelijks tot geen invloed op heeft. De consequenties voor de leefomgeving kunnen echter groot zijn en vaak moeilijk te ‘repareren’. Zoals wel gezegd wordt : ‘leegstand veroorzaakt leegstand’. Het is vooral een opdracht voor de markt, maar de gemeente kan wel faciliteren, stimuleren en subsidiëren. Waar kun je dan aan denken: snelle procedures om functieverandering te kunnen realiseren, subsidiëring van een binnenstadmanager, one-stop-shop binnen de gemeente, gemeentelijke initiatieven verbinden met derden. Net als in het sociale domein vraagt dit onder andere om een heroriëntatie op rol in het netwerk, synchrone processen en professionele ruimte.