Hoe krijg je als gemeente het WK wielrennen toebedeeld?

Recent vond het wereldkampioenschap wielrennen op de weg plaats in Richmond in de Verenigde Staten. De spannende zege van Sagan en het mooie, geaccidenteerde parcours werden alom geroemd. Wellicht heeft u het gezien.

Dat parcours is geen toeval. In zijn onvolprezen Planning: aspects and applications uit 1966 beschrijft Melville Branch in een case study in dat boek de vele opvallende overeenkomsten in planning tussen Richmond en het (oude) Rome. De filosoof Branch was in 1949 de eerste doctor in regionale planning van Harvard. Hij stelt dat er twee soorten van stadsplanning zijn. Simpelweg een nieuwe stad, ik denk aan Almere of Lelystad, maar ook concentrisch ontwikkelde steden als het Amsterdam van de 17e eeuw, het middeleeuwse Karlsruhe en veel steden in het vaderland van Branch, bijvoorbeeld Boulder in Colorado. Daarnaast zijn er bestaande gemeenschappen die zich volgens, zoals Branch dat noemt, topografisch determinisme ontwikkelen. De ligging bepaalt dan.

Dat is het geval in Richmond en Rome. De overeenkomsten in landgebruik zijn groot. Zelfde breedtegraad, in een heuvelachtig gebied iets van zee gelegen, maar daarmee verbonden door een bevaarbare rivier.  In de eerste twee eeuwen van hun bestaan ongeveer op dezelfde manier gegroeid en met een tamelijk vergelijkbare verdeling van zones van bewoning, commerciële activiteiten en kantoren, cq bestuurscentra. Zelfs de sloppenwijken staan op identieke, vergelijkbare plekken. In Rome bewoond door emigrantenplebs uit veroverde gebieden, in Richmond halverwege de jaren zestig door een bevolkingsgroep die dan ook in wetenschappelijke studies nog “Negroes” (nb wel met een hoofdletter) wordt genoemd. Richmond heeft in vergelijking met Rome alleen geen religieus centrum.

Aandacht voor topografisch determinisme is voor gemeenten interessant. Vooral met de nieuwe Omgevingswet op komst en met de overgang van bestemmingsplannen naar één omgevingsplan, is het zaak nu al meer integraal te kijken naar alle ruimtelijke ontwikkelingen in een gemeente. We krijgen in 2018 één wet voor de hele leefomgeving die het mogelijk maakt om lokale vraagstukken ook lokaal op te lossen. Sommigen noemen het de vierde decentralisatie. De Omgevingswet houdt straks rekening met regionale verschillen, zoals stedelijke groei en bevolkingskrimp en geeft ruimte aan denkers over ruimtelijke ontwikkeling in gemeenten. Misschien krijg je dan ook ooit als gemeente het WK wielrennen toebedeeld.