Artikel

David van Reybroucks pleidooi voor update van de democratie

Onlangs hoorde ik David van Reybrouck op de radio. Zelden heb ik iemand met zoveel passie horen pleiten voor een update van de democratie. Hij is de uitvinder van de G-1000 of de Burgertop; een initiatief om de burger meer inspraak te geven dan de vierjaarlijkse gang naar de stembus en tevens een impuls om de democratie weer terug te brengen in ons systeem. De afgelopen jaren is democratie synoniem gemaakt met verkiezingen. En dat idee is 'sleets' aan het worden, aldus Van Reybrouck. Burgers hebben steeds meer kennis, willen steeds meer betrokken worden en meer inspraak hebben.

Dat valt te organiseren, maar niet op de manier waarop we dat al jaren doen met inspraakavonden of opiniepeilingen. Inspraakavonden brengen wel een dialoog op gang, alleen met de usual suspects en niet met een dwarsdoorsnede van de bevolking. Met opiniepeilingen ontstaat weer geen dialoog omdat mensen alleen om een mening wordt gevraagd (bent u het eens of oneens met een stelling). Van Reybrouck pleit daarom voor een representatieve groep van burgers – samengesteld door middel van loting. En representatief is ook representatief; ook laaggeschoolden, daklozen en migranten doen mee. Elke deelnemer ontvangt hiervoor een vergoeding zodat het ook aantrekkelijk is om mee te doen. Dat heeft een prijs, maar democratie mag dan ook wel wat kosten. De gelote burgers maken samen met de gekozen burgers zoals de gemeenteraad of het parlement werk van thema’s. In Ierland is de herziening van de grondwet en het referendum over het homohuwelijk op die manier tot stand gekomen. Deze vorm van burgerparticipatie is dus geen alternatief voor verkiezingen, maar wel een instrument om de democratie in de vorm zoals we die nu kennen, verder te versterken.

Het is dichterbij dan we denken. Verschillende gemeenten hebben al een G-1000 of een variant daarvan georganiseerd. En ook op het VNG-congres gingen ruim 700 raadsleden, wethouders, burgemeesters, griffiers, gemeentesecretarissen, burgers, werkgevers, en studenten met elkaar in gesprek over de vernieuwing van de lokale democratie. Met als resultaat een manifest vol voorstellen. Eén daarvan is de Burgertoetsraad die via loting wordt samengesteld. Deze raad stemt over voorstellen van de gemeenteraad en wanneer een gekwalificeerde meerderheid tegen is, dient de gemeenteraad het voorstel opnieuw te bespreken. Een ander voorstel is dat elke gemeente dit jaar met minimaal 1 uitdagend initiatief uit de samenleving experimenteert, in volledig vertrouwen.

Tot zover de voorstellen. Nu is het wachten op de eerste concrete uitwerkingen, zodat ook wij niet hoeven te wijzen naar mooie voorbeelden uit het buitenland maar komen tot een nieuwe vorm van lokale democratie.

Meer lezen/horen: