Aaaarrrgggh!! Die Gemeenschappelijke Regeling, wat een gedrocht!

Over het voorkomen van negatieve beeldvorming en ergernis over verbonden partijen In nagenoeg alle onderzoeken of ontwikkeltrajecten waarbij we betrokken zijn wordt geklaagd over de Gemeenschappelijke Regeling (hierna: GR) of varianten daarop, en de ‘verbonden partij(en)’. 'Als het maar geen GR wordt, daar hebben we hele slechte ervaringen mee', horen we regelmatig. Raadsleden klagen erover dat ze geen grip hebben, bestuurders klagen erover dat zij veel te laat geïnformeerd worden over de bestuurlijke risico’s, de directeur van de GR klaagt over een gebrek aan begrip. Het is ook niet eenvoudig voor een raad, medeverantwoordelijk zijn voor tientallen regelingen. BZK denkt ondertussen na over een andere invulling van de regelingen. Dat is niet voor niks. Maar laten we de werkelijkheid onder ogen zien: gemeenten werken in toenemende mate samen met andere overheden en maatschappelijke partners. En terecht. Gemeenten kunnen het niet alleen. De meeste maatschappelijke vraagstukken en bedrijfsvoeringstaken moeten met anderen opgepakt worden. Kortom, wen er maar aan en wordt er beter in.

Houd moed!
Laat u zich niet ontmoedigen: er zijn voldoende mogelijkheden om er met elkaar iets moois van te maken. Ik noem er een paar.
- Stop met die lethargische houding Raden laten het regelmatig maar gebeuren. 'We hebben die beste man (refererend aan de directeur) nog nooit gezien, geen idee wat daar gebeurt' is een zwaktebod. Laat je formeel en informeel bijpraten door de directeur of bestuurders van de GR, nodig die beste man of vrouw eens uit om te komen vertellen hoe het zit. Luister daar onbevooroordeeld naar, om het te snappen. Of benoem een aantal raadsleden die zich regelmatig laten bijpraten en daarover rapporteren.
- 'Dat is geen zaak van de raad' Daar staat tegenover dat raden slecht in positie gebracht worden. Er zijn directeuren en bestuurders die 'dat geen zaak van de raad' vinden. Vooral bij bedrijfsvoeringssamenwerkingen is dat een weinig functionele overtuiging van directie en bestuurders. En ja, vaak is het zo dat raadsleden van kleinere gemeenten meer detailvragen stellen. Deal daar gewoon mee in plaats van erover te klagen. Ben er dan als directeur of bestuurder ook niet verbaasd over dat er een nogal negatieve atmosfeer ontstaat over de GR, met name als er extra geld moet komen: onbekend maakt onbemind. Ga het uitleggen, vertel het zoals het is, wat wel goed gaat en wat (nog) niet. En niet als het al te laat is en de problemen te groot zijn geworden om ze binnen de begroting op te lossen. 

 
Over problemen gesproken...
Raden laten zich nogal eens verleiden om zo’n organisatie met achterstand van start te laten gaan, met tientallen procenten minder formatie. Te eager om af te romen. Goedkoper kan vaak, maar niet in de eerste jaren. We weten dat de kost voor de baat gaat, dat de eerste jaren overcapaciteit nodig is om alle veranderingen door te voeren en van meerdere afdelingen een geïntegreerde, geharmoniseerde geoliede machine te maken, die ook nog eens in staat is om maatwerk per gemeente te leveren (want dat moet kunnen). Het is dan niet verwonderlijk dat deze zelfde raad geconfronteerd wordt met lagere kwaliteit en claims voor organisatieontwikkeling. Overigens, een beetje directeur/bestuurder moet het lef hebben om zich niet met een kansloze begroting af te laten schepen.
 
Eigenaarschap...
Raad, u bent ook mede-eigenaar. Heb het daarover. In veel reflectiegesprekken met raden schrikt men er een beetje van dat de rol van eigenaar een blinde vlek is. Er wordt wel gesproken over wat de organisatie moet leveren, maar te weinig over werkgeverschap en de condities om er een succesvolle organisatie van te maken.
 
Tenslotte...
Het is opvallend dat goede stuurinformatie geen vanzelfsprekendheid is. Er wordt te weinig nagedacht over indicatoren waarop men gerapporteerd wil krijgen. Dit speelt op elk niveau: raad, college en ambtelijke top. Wees zelfbewust, denk goed na over wat u wilt weten en laat rapporteren in plaats van genoegen te nemen met de vaak te operationele informatie die met de beste intenties geproduceerd is.
  
Ik wens u veel succes met uw samenwerkingen. Ze hebben u nodig en u hen.