Waarom goede leiders hun oordeel uitstellen
"Lekker wijntje hoor!", zei een deelnemer van mijn leiderschapssessie over ‘het oordeel uitstellen’. We hadden net een glas voor ons, maar voordat we een slok hadden genomen, werd er al een oordeel geveld op basis van het etiket van een van de meest gerenommeerde Limburgse wijnhuizen.
Als wijnliefhebber weet ik hoe belangrijk het is om een open vizier te hebben en je goed uit te drukken. Mijn oordeel uitstellen is daarbij cruciaal, maar niet altijd makkelijk. Soms weet ik niet wat ik proef, heb ik sterke voorkeuren of wil ik met snelle analyses slim overkomen. Dit zie ik in mijn werk als organisatieadviseur ook bij leidinggevenden. Die conclusies trekken met onvolledige informatie, vooroordelen hebben in selectieprocedures of overhaast beslissingen nemen. Onlangs combineerde ik beide werelden in een leiderschapstraject in Limburg, waar ik een proeverij organiseerde om leidinggevenden te helpen hun oordeel uit te stellen.
Vrij naar Kahneman’s theorie ‘Thinking, Fast and Slow’, hebben we geoefend met proeven. Het snelle, automatische denken helpt om vlot en redelijk onbewust beslissingen te nemen. Dit kost weinig energie maar is sterk bevooroordeeld door ervaringen, emoties en motivaties. Hoe hardnekkig ieders referentiekader was, bleek wel toen de kleur van de eerste wijn iedereen op het verkeerde been zette.
Het langzame, bewuste denksysteem komt in actie bij complexere zaken en helpt om genuanceerde oordelen te vormen door zorgvuldige analyse. Het kost meer energie en vereist kennis over proeven en taalgebruik. De volgorde bij proeven – kijken, ruiken, proeven, denken en oordelen – is cruciaal. De context speelt natuurlijk mee rol: toen de deelnemer het etiket van de Limburgse wijnmaker zag, was de vogel al gevlogen…
Een grondige analyse betekent natuurlijk niet dat je geen oordeel meer hoeft te vellen. Leidinggevenden moeten beslissingen nemen, daarvoor zijn ze immers aangenomen. Maar de manier waarop ze dat doen, juist dat maakt het verschil. Goede leiders stellen hun oordeel uit door te vertragen en ruimte te maken voor analyses. Of het nu om wijn of complexe vraagstukken gaat, door te vertragen en met een open vizier waar te nemen, kom je beter tot de kern van de zaak.
Wil je meer weten over leiderschap, of wijn? Neem dan contact op met Berend Mutsaers.
Auteur
