Storytelling Leiderschap en change management vanuit persoonlijk perspectief
Hoe zetten leiders verhalen in om daadwerkelijk effectief te leiden? Hoe gebruiken zij storytelling om klanten, medewerkers en de omgeving in beweging te krijgen en vertrouwen te creëren? Chief Storyteller Reinier Rembouts interviewde hiervoor van Bas van der Velde (49), mede-eigenaar en CEO van organisatieadviesbureau Rijnconsult voor zijn serie interviews met leiders.
Hij ziet zichzelf als een revolutionair. Verandering is in zekere zin een revolutie. Als CEO van een bureau voor ‘change management’, wakkert hij graag een frisse wind aan om organisaties nieuw leven in te blazen. Vooral bedrijven en instellingen met een maatschappelijk doel. Want geld verdienen is leuk, maar mensen beter te maken en de maatschappij zo ten goede te veranderen: dat is zijn diepere drijfveer.
Jezelf zijn
Verandering start altijd bij jezelf, vindt Bas. Bij wie je bent en wat je kent. “Alleen leiders die het systeem van binnenuit kennen, realiseren stevige en duurzame veranderingen. Ik ben gedreven om het zorgsysteem in Nederland beter te maken. Om daar een rol in te spelen. Zodat de zorg draait om de patiënten en cliënten, zoals het hoort.”
Bas kent het systeem. Niet alleen als professional (hij adviseert met zijn bureau al jaren zorgbestuurders), maar vooral persoonlijk: dankzij zijn dochter Isa. Zij is veertien, maar mentaal een peuter. Door haar verstandelijke handicap maakt Bas al anderhalf decennium mee hoe de zorg werkt in de praktijk.
Die persoonlijke ervaring, de lessen van zijn dochter, gebruikt hij bewust in zijn werk en missie om de zorg te veranderen. “Ik heb ermee geworsteld: hoe gebruik ik het verhaal van mijn dochter?”, vertelt Bas. “Eerst vertelde ik alleen over haar in kleine kring. Die kring werd steeds breder. Ik merkte dat de impact van mijn persoonlijke verhaal groot was en dat ik daardoor ook geloofwaardiger was in mijn missie om verandering teweeg te brengen. Iedereen maakt moeilijke zaken mee in zijn of haar leven, dat moet je niet verstoppen. Juist niet: durf te laten zien wie je bent en wat je hebt meegemaakt. Dan raak je andere mensen en ontstaat een begin van verandering.”
Bas werkt vanuit eigen kracht en is niet bang om zichzelf te laten zien. “Laatst discussieerde ik met een zorgbestuurder die een zwembad wilde sluiten. Dan vertel ik hem dat zwemmen de enige activiteit is die wij met ons hele gezin kunnen doen. Kijk dan wordt de kreet ‘de cliënt centraal’ ineens concreet.” Jezelf durven zijn, ook in je werk, is volgens Bas de enige manier om impact te hebben. “Authenticiteit is een van de kernwaarden binnen Rijnconsult. Dat schrijven we nergens op, dat doen we gewoon.”
Tomato
Bas is een bevlogen bestuurder en zijn persoonlijke verhaal illustreert zijn oprechte betrokkenheid. Het maakt hem geloofwaardig en inspireert zijn omgeving om in actie te komen. “Onlangs gaf in een interview aan het Financieel Dagblad, daarop kreeg ik veel reacties van klanten, bestuurders en medewerkers. Mensen gaan automatisch hun eigen verhalen delen. Dan krijg ik ineens een mailtje waarin een klant schrijft dat hij een gehandicapte zus heeft en mijn verhaal herkent. Dat geeft een andere dimensie aan een werkrelatie.”
Ook als leidinggevende zet Bas bewust de werking van verhalen in om mensen in actie te krijgen. “Ik creëer het podium waarop anderen zich kunnen profileren. Binnen Rijnconsult hebben we dat podium letterlijk neergezet met onze maandelijkse maandag onder de naam Tomato: The only Monday at the Office. Het is de enige dag per maand waarop alle collega’s aanwezig zijn op ons kantoor om te luisteren naar een persoonlijk verhaal van een of twee collega’s. Zelf deed ik de aftrap met mijn verhaal over Isa. Het hoeven geen zware verhalen te zijn, als het maar persoonlijk is. Een collega vertelde bijvoorbeeld over zijn hobby zweefvliegen. Doel van het delen van deze verhalen is het creëren van onderlinge verbinding. Wat raakt jou nu echt? Zo leer je elkaar echt kennen. Dat werkt.”
Videoclip, kerstverhaal en roman
Bas zoekt bewust naar manieren om medewerkers, klanten of relaties te raken met zijn communicatie. “Verhalen zijn vaak het vehikel voor mij om een boodschap over te brengen. Als net benoemde directeur van Rijnconsult maakte ik jaren geleden een videoclip voor collega’s over mijn visie. Zo prikkel je meerdere zintuigen en kom je beter binnen. Ik schreef ook eens een kerstverhaal waarin ik de mensen meenam in het ontstaan van ons bureau. Gezamenlijk vertellen we bij Rijnconsult ook ons verhaal naar de buitenwereld. Zo zetten we ons tijdens ons 35-jarig bestaan belangeloos in voor 35 maatschappelijke projecten en schreven we daarover een artikel in De Volkskrant. En momenteel ben ik van plan om een boek te schrijven over leidinggeven aan professionals. In romanvorm.”
Nieuw avontuur
Naast zijn rol als CEO van Rijnconsult geeft Bas ook als bestuurder richting aan maatschappelijke verandering. Zo is hij al zeven jaar betrokken toezichthouder van Jeugdbescherming Regio Amsterdam en werd hij op 1 januari 2017 benoemd als lid in de Raad van Advies van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Bas: “Als bestuurder en toezichthouder is het belangrijk om zorgvuldig te bouwen aan goede relaties met alle betrokken partijen. Wanneer mensen je vertrouwen, kun je veel bereiken. Daar heb je een goed verhaal voor nodig. Ik probeer in mijn communicatie naar de diverse belanghebbenden altijd te vertrekken vanuit een persoonlijk perspectief. Dat is de basis. Je merkt dan snel of je gesprekspartner wordt geraakt, dan kun je door naar de inhoud en samen aan oplossingen gaan werken. De maatschappelijke impact waar het mij om gaat. Daarom ben ik blij dat ik nu ook mag bijdragen bij het CIZ, dat zie ik als een avontuur: hoe gaan we de zorg samen vernieuwen?”
Urgent
Om mensen in beweging te krijgen, zoeken leiders in hun communicatie vaak naar urgentie. Waarom moeten luisteraars nu in actie komen? Bas zoekt niet naar urgentie, die is er al. “Maatschappelijke vraagstukken, zoals in de zorg, zijn vaak moeilijk. Maar ze hebben één ding gemeen: het is altijd urgent. Het gaat om wezenlijke zaken, dus mensen voelen dat er iets moet gebeuren en wel nu. Het is alleen belangrijk om dat te onderstrepen en te verbinden aan de actualiteit. Geen oude plaat afdraaien, maar een actueel verhaal vertellen. Zodat mensen weten wat ze kunnen doen om de zorg te veranderen. Voor al die cliënten die daarop zijn aangewezen. Zoals Isa.”
Bas is mede-eigenaar en CEO van organisatieadviesbureau Rijnconsult. Daarnaast is hij lid van de Raad van Advies van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), lid Raad van Toezicht bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam en lid van de Raad van Organisatie Adviesbureaus (ROA). Hij is getrouwd en heeft drie kinderen.
