Luister naar de geruisloosheid

In mijn voetbaloutfit rende ik laatst om 20:55 nog een stembureau binnen. In de aula van een Amersfoortse ouderenzorginstelling heette een bont gezelschap aan vrijwilligers mij welkom. Met glimlach en nog vol enthousiasme, ze zaten er vanaf 7:00 in de ochtend.  Het systeemplafond, de TL-verlichting en het beige tapijt hadden de sfeer opvallend genoeg niet beïnvloed. Ik haastte het stemhokje in en mijn burgerplicht zat er binnen de minuut alweer op. 

Onderweg naar de wedstrijd besefte ik hoe vanzelfsprekend vlot de verkiezingen elke keer verlopen, er vinden nagenoeg geen incidenten plaats. Ook gemeenten zelf zien het als niet meer dan logisch dat deze operatie vlekkeloos verloopt. Terwijl er organisatorisch toch genoeg te doen is. 

Vanzelfsprekend maar niet vanzelf 

Kijkend naar de organisatie-kant zijn er veel variabelen die deze dag beïnvloeden. Om te beginnen de timing. Een kabinet kan onverwacht vallen, de jaarplanning kan meteen de prullenbak in.  

Vervolgens ook de logistieke operatie: het klaarzetten van verkiezingsborden, verzenden van kieslijsten en stempassen, het vinden van locaties, het vinden van voldoende vrijwilligers, etcetera. Dit alles in een logisch en opvolgend proces maar met ruimte voor drempelverlagend maatwerk, maar ook het aanbieden van rolstoel-vriendelijke en prikkelarme stembureaus.  

Dit alles wordt georganiseerd met een klein gemeentelijk projectteam vanuit de gemeente. Dat voor een langere periode constant moet bijschakelen en bijsturen om deadlines  rond te krijgen. De vanzelfsprekendheid betekent niet dat het organiseren van een verkiezingsdag als vanzelf gaat.  

Want to go fast? Go slow! 

Hier zit wellicht een aantal onderbelichte lessen. Het goed borgen van gemeentelijke taken vraagt tijd, opdoen van veel ervaring, en bovenal: veel ruimte voor lokale invulling en weinig sturing van bovenaf door beleidskaders en agenda’s.  

Komende jaren komen er weer veel nieuwe gemeentelijke taken bij, en willen zowel het Rijk als gemeenten zelf versnellingen aanbrengen op verschillende thema’s. Gelijktijdig zien we met het ravijnjaar in zicht gemeenten kaasschaafachtige begrotingsmaatregelen nemen. 

Organisatiewetenschapper Peter Senge omschrijft het volgende om als organisatie succesvol te zijn: ‘If you want to go fast, go slow’. Hier zit wat in voor gemeenten. Er was bijvoorbeeld afgelopen jaren veel kritiek op het vertragen en uitstellen van de Omgevingswet. Dit zou niet goed zijn voor het beeld en de slagkracht van de gemeente. Nu een halfjaar na de invoering lijkt het toch -geruisloos- redelijk tot goed te gaan.   

Lessen voor de toekomst 

Hopelijk wordt binnen de gemeente met het oog op de komende ontwikkelingen goed gelet op voldoende voorbereiding, een haalbare uitvoering en toereikend structureel budget. Met als doel een net zo geruisloze uitvoering als een verkiezingsdag.  

Wil je meer weten over gemeentelijke organisatie vraagstukken? 
Neem dan contact met mij op!