Huisvesting en integratie van statushouder: keten- en netwerkproblematiek in optima forma

Vluchtelingen zullen de komende jaren blijven komen. Het ene jaar meer dan het andere jaar, maar ze blijven komen. Een snelle en volwaardige deelname van erkende vluchtelingen - statushouders - aan de Nederlandse samenleving is nodig. Voor de statushouders zelf. Zij willen de draad van hun leven zo snel mogelijk weer oppakken, naar school en aan het werk. Maar ook voor de wijken en buurten waar statushouders gehuisvest worden. Die hebben er wat aan als taal, gezondheid, onderwijs en werk goed geregeld zijn. Dat zorgt voor prettige buren waar je samen een buurt mee kunt zijn. Ook gemeenten, corporaties, aanbieders van zorg, welzijn en onderwijs  hebben er belang bij dat statushouders zo snel mogelijk hun plek vinden in de samenleving: het levert geld op. Minder bijstandsuitkeringen, minder huurzaken, minder consumptie van zorg en welzijn, sneller door het onderwijs.

Aanbevelingen uit recent onderzoek

Door allerlei partijen wordt (meestal op deelterreinen) onderzoek gedaan naar succesfactoren bij de integratie van statushouders. De belangrijkste aanbevelingen hebben we voor u op een rijtje gezet. 

• Versterk de regierol van gemeenten in het proces voor integratie van statushouders
• Kies voor een parallelle, integrale aanpak (taal, opleiding, sociaal, werk), verleden leert:  hoe langer iemand thuis zit, hoe kleiner de kans op succesvolle integratie / betaald werk
• Taal op inburgeringsniveau blijkt vaak onvoldoende voor betaald werk, zorg daarom dat taal leren en werkervaring elkaar kunnen versterken
• Benut periode in de opvangcentra beter (taal leren, individuele capaciteit in kaart  brengen, tewerkstellingsvergunning versnellen – nu 6 mnd. –, max aantal weken -24- werk  verruimen)
• Zorg voor betere informatiedeling en overdracht over statushouders op regionaal en  lokaal niveau
• Bespoedig het huisvestingsproces (spreiding, goede mix, kleinschaligheid)
• Houdt bij plaatsing statushouders rekening met beschikbaarheid van werk
• Werk nauw samen met werkgevers en zorg voor maatregelen die terughoudendheid/twijfel bij werkgevers verlagen
• Breng relevante partijen bij elkaar (benut het brede netwerk/ecosysteem
• Benut meer de lessen van andere gemeenten, o.a. via de verschillende bestaande platformen

Snel en volwaardig aanbod

Als je goed naar deze aanbevelingen kijkt dan moet de conclusie zijn dat huisvesting en integratie van statushouders veel verschillende facetten in zich heeft. Vanwege de continue doorstroom van statushouders naar gemeenten is het ook een continue opdracht, die ingebed moet zijn in het dagelijks handelen bij alle betrokken partijen, met de gemeente voorop. De variatie in instroom over de jaren zorgt voor ‘hit-and-run’ in plaats van handelen vanuit een lange termijn perspectief. Huisvesting is een eerste behoefte, maar alles wat volgt is veel bepalender voor succesvolle ‘integratie’: inkomen, onderwijs, zorg, onderdeel van de samenleving worden. Een snelle en volwaardige deelname van statushouders aan de samenleving vraagt van alle betrokken instanties, bedrijven, organisaties en burgers een snel en volwaardig aanbod als statushouders aan de deur kloppen.

Geleerde lessen

Wij hebben recent een kennisdelingsavond georganiseerd waarbij veel van de betrokken partijen om tafel zaten. In onderstaand overzicht vindt u de belangrijkste conclusies van die avond.

• Statushouders belanden vaak tijdelijk in de bijstand. De meeste statushouders moeten op een hele andere manier benaderd worden dan andere personen die in de bijstand zitten, omdat ze wél gemotiveerd zijn om te werken, maar dat om allerlei redenen nog niet kunnen.
• Om stigmatisering en onnodige onrust te voorkomen zijn organisaties op buurt- en wijkniveau vaak terughoudend in de communicatie over vestiging van nieuwe statushouders. De beperkte communicatie belemmert echter ook de integratie van de statushouders en zorgt juist voor onrust door onbekendheid. Er is discussie gevoerd of je buurtgenoten juist vooraf of achteraf moet informeren over de vestiging van statushouders. En of je ze überhaupt wel moet informeren.
• Er wordt met name op lokaal niveau veel samengewerkt, maar die samenwerking is nog weinig integraal. Daardoor is het risico op gaten of op overlap groot.
• Er is meer lef nodig om ook op de langere termijn budget vrij te maken, ook als dat vooral een gezamenlijk belang en geen organisatiebelang is.
• Er wordt momenteel veel geleerd, maar die kennis gaat weer verloren als de netwerken die gevormd zijn uit elkaar vallen als de urgentie verdwijnt. Dat is in het verleden ook al meermaals voorgekomenEr is onder alle aanwezigen een gezamenlijk belang om de urgentie rond de integratie van statushouders vast te houden. De politieke en maatschappelijke aandacht verschuift naar andere vraagstukken, waardoor de budgetten op dit onderwerp teruglopen. Dat is een probleem, want hoewel de instroom van vluchtelingen afneemt, is de opgave op integratie onverminderd groot.

Twee domeinen met aan elkaar verbonden ketens

Gegeven het aantal betrokken partijen, die allemaal hun eigen rol vervullen, is huisvesting en integratie van statushouders een keten- en netwerkuitdaging bij uitstek, met twee domeinen:

• Huisvesting: gemeenten (volkshuisvesting), provincies, corporaties, COA, Woonbond en statushouders. In de tweede ring: bouwers, particuliere verhuurders, zorginstellingen met vastgoed, ministerie van Defensie, Rijksgebouwendienst…
• Integreren: gemeenten (sociaal domein), corporaties, vluchtelingenwerk, welzijnsinstellingen, zorginstellingen, bewonersorganisaties, …

Wij kennen de problematiek, wij kennen de spelers, de best practices en hebben jarenlange ervaring in het begeleiden van organisaties om succesvolle ketens en netwerken te ontwikkelen. De vluchtelingenstroom is even wat minder. Maar die zal onherroepelijk weer op gang komen. Goed voorbereid zijn op de komst van statushouders is een belangrijke sleutel voor succes. Nu is het moment om het aanbod klaar te zetten dat statushouders snel en volwaardig laat deelnemen aan de samenleving. Wij zijn er klaar voor, u ook?

Wilt u contact met Huub Torremans klik hier