De Omgevingswet gaat jouw leven makkelijker maken, mits…

Dat is wat de rijksoverheid belooft aan initiatiefnemers in haar voorlichting over de omgevingswet: een makkelijker leven. De YouTube filmpjes zijn alleen al om de mooie belofte de moeite van het bekijken waard. Deze nieuwe wet bundelt over een aantal jaren vrijwel alle regels voor de fysieke leefomgeving. Doel is onder andere een verregaande vereenvoudiging van de regelgeving te bewerkstelligen. Wellicht nog belangrijker: uitgangspunt is niet zozeer een overheid die vooral kijkt naar de regels en die handhaaft, maar een overheid die meedenkt met de initiatiefnemer: van “nee, tenzij” naar “ja, mits”. In dit artikel gaan we met het ministerie van infrastructuur en Milieu op weg en bespreken we belangrijkste redenen waarom de wet uw leven inderdaad makkelijker gaat maken. Toch zien we een paar “mitsen” voor het zover is, we bespreken er twee. Tot slot een paar praktische tips om op de hoogte te blijven.

De omgevingswet: daarom wordt het makkelijker

De zorg voor een veilige en gezonde leefomgeving is al zo oud als de Club van Rome, zo niet ouder. Datzelfde geldt voor het doel om het gebruik van de fysieke leefomgeving een beetje handig te regelen, zodat we er met zijn allen plezier van hebben. Tot zover niets nieuws onder de zon. Nee, voor de essentie van de wet is het goed wat verder te kijken naar de verbeterdoelen:

Doel 1: leefomgeving centraal

Het klinkt zo logisch: de leefomgeving als een geheel beschouwen. Toch is en was veel wetgeving opgezet rond deelbelangen. Met de invoering van de Omgevingswet wordt de stap gezet om de schuttingen tussen bijvoorbeeld milieu en ruimtelijke ordening (verder) af te breken. Uiteindelijk komen 26 (sectorale) wetten in 1 wet samen, van de “Wet hygiëne veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden” tot de “Wet algemene bepalingen omgevingsrecht”. Initiatiefnemers hoeven slechts met één wettelijk kader rekening te houden. Ze hoeven in principe nog maar 1 vergunning (digitaal) aan te vragen bij 1 loket.

Doel 2: meer maatwerk

De ruimtelijke vraagstukken in het centrum van Rotterdam zijn anders dan in het buitengebied van Meierijstad. De ruimte om met die verschillen rekening te houden was beperkt. Dat wordt nu anders. Gemeenten kunnen straks zelf per gebied afwegingen maken en “maatwerkregels” vastleggen. Dat maatwerk kan leiden tot meer ruimte voor initiatiefnemers, het woningbouwproject Oosterwold in Almere geeft aan hoe dit er uit zou kunnen zien klik hier voor meer info. Rotterdam of Meierijstad kunnen er echter ook voor kiezen om bijvoorbeeld in het centrum juist strakkere regels op het gebied van geluid, licht of trilling vast te leggen. Het is dus geen garantie dat de Omgevingswet altijd meer ruimte en flexibiliteit biedt voor initiatiefnemers, naast strengere lokale regels blijven er landelijke kaders gelden, bijvoorbeeld voor waterveiligheid.

Doel 3: meer inzicht

Meer inzicht, minder onderzoekslasten en dezelfde informatie voor iedereen: het digitale stelsel dat de Omgevingswet is een van de acties om dit te bereiken. Initiatiefnemers vinden alle regels en informatie uit plannen overzichtelijk bij elkaar.

Doel 4: sneller besluiten

Niet alleen meer samenhang, maar ook meer tempo in de procedures is een belangrijk verbeterdoel van de wet. Zo moet de procedure voor het aanvragen van een vergunning terug van 26 naar 8 weken. Ook is wordt het makkelijker onderzoeksgegevens opnieuw te gebruiken, omdat onderzoeksgegevens straks langer geldig zijn. Sommige onderzoeken zijn helemaal niet meer nodig. Sneller en minder kosten: voor initiatiefnemers een aanlokkelijk perspectief.

Twee “mitsen”: even wachten met het ophangen van de slingers

We zullen de laatsten zijn om het feestje van de omgevingswet te bederven. Toch zien we wel wat mitsen (en maren) voor we de slingers kunnen gaan ophangen. In de eerste plaats aan de “harde” kant: het in- en uitvoeren van de nieuwe procedures en de digitale ondersteuning die daarvoor nodig is. Zo is het de bedoeling dat alle digitale informatie straks op één plek te vinden is: in het nieuwe Omgevingsloket. Initiatiefnemers, overheden en belanghebbenden kunnen snel zien wat kan en mag in de fysieke leefomgeving. Dat betekent het koppelen van bestanden, nieuwe applicaties etcetera. Dit soort grote ambities werd in het parlementaire ICT-onderzoek als factor voor het mislukken van dergelijke projecten benoemd klik hier voor rapport tweede kamer.  

Ten tweede vraagt de wet niet alleen verandering van allerlei procedures, maar vooral ook een andere manier waarop initiatiefnemers en overheden het spel met elkaar gaan spelen. Die verandering van houding en gedrag noemen wij weleens de “hardnekkige kant” van veranderen – en dat is niet voor niets. De vraag is niet alleen of straks bestuurders bereid en in staat zijn om ruimte te geven (in plaats van regels te stellen) en overheidsdienaren in staat zijn mee te denken, het is net zo spannend of initiatiefnemers hun verantwoordelijkheid aan kunnen. Zij moeten het proces zo organiseren, dat iedereen de kans heeft om zich te laten informeren over het initiatief, actief deel te nemen en invloed uit te oefenen.

Meer informatie

Alle ontwikkelingen rond de Omgevingswet zijn goed te volgen via Aan de slag met de omgevingswet. Verschillende branche- en belangenverenigingen hebben speciale websites ingericht, klik hier. Rijnconsult begeleidt overheden en bedrijven in de bouw bij organisatieontwikkeling, onder andere ter voorbereiding op de komst van de omgevingswet. Dat doen we als adviseur en ‘hands on’ projectleider. Daarnaast leveren we via onze partners inhoudelijke expertise op gebied van de omgevingswet. Erwin van de Pol en Jordi de Vreede van Rijnconsult praten graag met u door, zij zijn te bereiken via 030-2984250.