van kernwaarden naar klinkerwijsheden

Veel gemeenten hanteren tegeltjeswijsheden in hun missie, visie en kernwaarden. In de categorie: in onze gemeente kun je leuk wonen, werken en recreëren. Wij ondersteunen het bestuur én de inwoner. We zijn loyaal, betrouwbaar én innovatief. Samenleven doe je niet alleen, samen is niet alleen. Een gemeente heeft helemaal geen missie en visie nodig om van toegevoegde waarde te zijn en zich te legitimeren. Ook kent de gemeente een veelheid en diversiteit aan doelen die het allemaal verdienen om na te streven. En de lokale democratie geeft iedere keer weer kleur aan de strategie via het coalitieakkoord en collegeprogramma.

Statische organisatie-statements als missie, visie en kernwaarden hebben vaak geen betekenis behalve bij de bedenkers. Organisaties zijn geen ding an sich. De organisatie is een constructie in het hoofd van mensen. Iedereen ervaart de werkelijkheid anders. Dergelijke formuleringen zijn restanten van een mechanische kijk op organisaties. Vaak in een modern jasje verpakt: In Q3 geven we samen invulling aan de kernwaarde Klantgericht. Dit project draagt bij aan onze pijler Betrokkenheid.

De werking van de gemeentelijke organisatie laat zich moeilijk hierin vangen; de praktijk is vaak anders. Hoe kom je tot echte, daad-werkelijke organisatieontwikkeling bij gemeenten in plaats van (verbloemende) window dressing en holle frasen? De volgende huis-tuin-en-keuken parabel over mijn tuinklinkers laat deze zoektocht zien.

Bij onze verhuizing is onze nieuwe tuin door de hovenier eigenhandig in een graftombe veranderd. Nieuwe tuinbestrating moet nu soelaas bieden. Op zoek naar nieuwe klinkers begeef ik me op een glibberig pad. Op internet vind je foto’s van klinkers. Maar die zijn niet waarheidsgetrouw met hoe het in praktijk uitpakt. Stad en land reis ik af. Ook in het schap krijg je geen goed beeld. Je moet ze echt op de grond in het licht leggen. En dan nog… je hebt zon en schaduw, droog en nat weer. Dus thuis uitproberen onder alle weersomstandigheden. Ik sjouw me een breuk met diverse monsters van klinkers. Voorbij de showroom in de winkel wordt het er niet eenvoudiger op. In het magazijn liggen in pallets verschillende productiepartijen. Gebakken klei krijgt als natuurproduct in het productieproces haar unieke kleurstelling. Sommige winkels geven hun klinkers doodleuk nog een eigen naam mee die afwijkt van de fabrikant. Hoe vind ik nu een klinker waar je van op aan kunt? En kies ik voor een klinker die past bij het tuinontwerp of moet het tuinontwerp aangepast worden aan de mooiste klinker? Het zijn serieuze, oppervlakkige problemen, op de vierkante meter…

Moraal van het verhaal is om oppervlakkig verpakte tegeltjeswijsheden te vermijden. Het gaat erom wat je er in de praktijk van bakt met elkaar en hoe je dit bespreekbaar maakt in het hier en nu. Zo zijn kernwaarden een wordingsproces zonder einde; niet in beton te gieten. Ieder heeft een eigen ervaren werkelijkheid die het waard is van en met elkaar te onderzoeken, in alle oprechtheid. In plaats van gemeenplaatsen pleit ik voor pleisterplaatsen. Om informeel te ontmoeten, echt te delen en te helen. Puur natuur, net als de kleiklinker.