Landelijke verkiezingen, lokale impact

Zondag 5 november was één van de eerste grote televisiedebatten van deze campagne bij RTL. In de eerste plaats deed het format sterk denken aan een veelgeroemde televisiequiz van de publieke omroep, maar toen ik eenmaal wat over die gedachte heen was, bleef er nog iets hangen: namelijk het onmiskenbare belang van gemeenten voor de uitvoer van alle voorstellen. Dat vraagstukken steeds complexer worden, dat ze wat vragen van alle bestuurslagen en hun samenwerkingspartners en dat alles met alles samenhangt, bleek namelijk maar weer eens tijdens het debat.

Het eerste onderwerp van de avond was bestaanszekerheid. Het buzzwoord van deze verkiezingen, wat overigens niet door elke partij op eenzelfde manier wordt uitgelegd. Echter, dat het iets gaat betekenen voor de bestuurslaag die het dichtstbij de burger staat, lijkt vast te staan. Of het nou gaat om een aanvullende ondersteuning via het sociaal domein, om het dempen van de energiekosten via energietoeslag of het borgen van voldoende (sociale) woonruimte.

Ook bij het tweede onderwerp van de avond kwamen gemeenten expliciet aan bod. Het onderwerp was migratie, daarbij ook gelinkt aan de woningbouwopgave en de spreidingswet. De uitkomsten van deze discussie gaan lokaal gevolgen hebben: van de samenwerking met het COA tot de mogelijke impact van veranderingen in het beleid m.b.t. studie- en arbeidsmigratie. Een politiek dossier bij uitstek, zowel landelijk als lokaal.     

Het derde thema van de avond, was klimaat. Wanneer moet de CO2 uitstoot, met hoeveel verminderd zijn? En vanaf wanneer willen we klimaatneutraal zijn? De impact van besluiten op dit front, landen onder meer in Regionale Energiestrategieën en vragen wat van de samenwerking tussen gemeenten, waterschappen, provincies en andere partners. Het stikstofdossier heeft dan weer grote impact op de landelijke bouwopgave, een thema dat door alle drie de voorgaande onderwerpen heen kruist. Kan er gebouwd gaan worden? En waar? En wat voor type woningen? Ga er maar aan staan.

De conclusie na een avondje debat? Meer lokale overheid. Meer complexiteit. Meer samenwerking. Dat gaat wat vragen van gemeenten en samenwerkingspartners. Het vraagt meer werken in ketens & netwerken, meer leiderschap en mogelijk andere manieren van samenwerken. Gelukkig was het laatste onderwerp van de avond de bestuurscultuur. Dat is toch in de eerste plaats een Haagse aangelegenheid, al is ook op dat vlak in gemeenten natuurlijk genoeg te doen.