Voldoende personeel voor de zorg? Dat gaat niet lukken…

De zorg heeft een probleem om voldoende mensen te krijgen, en dat probleem wordt alleen maar groter. Door de dubbele vergrijzing, mensen worden steeds ouder en zijn een groter deel van de bevolking, neemt de zorgvraag sterk toe. En door de ontgroening zijn er nog eens steeds minder mensen beschikbaar om die zorg ook te gaan leveren. De cijfers voor de toekomst zijn indrukwekkend: we hebben in de komende jaren tot aan 2040 meer dan 800.000 extra mensen nodig om de zorgvraag te kunnen ‘bemensen’. Die zijn er eenvoudig weg niet. Nog even los van de vraag hoe we dat gaan betalen … We hebben nu al moeite om groei te realiseren in zorgmedewerkers: er stromen jaarlijks eigenlijk best veel mensen in, maar er stromen grosso modo ook evenveel weer uit, door pensioen of omdat ze niet meer in de zorg willen werken.

Een Wicked problem

Wat is dan de oplossing? In een Rijnconsult-seminar zijn we samen met zorgbestuurders en mensen die zicht hebben op de zorg: vanuit de universiteit, toezichthouders, cliënten, kenniscentra, in dialoog gegaan over dit wicked problem. Want dat is het. Een wicked problem kenmerkt zich doordat het probleem hardnekkig is, de oplossing niet makkelijk te vinden is of onduidelijk is welk effecten gaan optreden, er vele factoren en actoren een rol spelen, niemand het in zijn eentje kan oplossen en het gaat over gedrag van mensen en organisaties dat moet gaan veranderen. En het probleem kent vele gedaanten. Zelfs bij dit probleem is de analyse, op de eerste hand simpel genoeg, ook nog onduidelijk. Is het een probleem van te weinig personeel, of van te veel zorg? De medtechbedrijven vinden vooral dat we ICT en techniek niet goed gebruiken. En koppen dan dat ‘het probleem is op te lossen door bestaande technologie optimaal te gaan benutten’. De vakbonden zeggen: betaal het personeel beter, verlaag de werkdruk en laat ze nuttig werk doen in plaats van administratie. Organisatieadviseurs (inderdaad, wij ook …) wijzen erop dat op veel plekken in de zorg er onvoldoende wordt samengewerkt in ketens en netwerken en dat binnen zorgorganisaties nog veel effectiever en efficiënter kan worden gewerkt. De zorg vindt dat we moeten kijken naar zinnige zorg: is de zorg die we bieden nou echt effectief, wat is echt bewezen en wat is vooral omdat we toch iets willen doen en hopen we op een placebo-effect? En de cliëntenorganisaties brengen in dat we eerst aan de burger moeten vragen waar deze nou echt behoefte aan heeft, en dat we zorgvragen te snel institutionaliseren. En natuurlijk vindt iedereen dat we moeten inzetten op preventie. Een beetje ongenuanceerd wellicht, maar het maakt duidelijk dat er meerdere perspectieven mogelijk zijn. Eén ding weten we zeker, als er niks veranderd loopt het zorgsysteem vast. Alle genoemde interventie zijn een onderdeel van de puzzel, allemaal zijn ze niet makkelijk te realiseren. En zonder twijfel hebben we alle puzzelstukjes nodig. De komende weken gaan we op elke ‘bol’ in: wat staat daar te doen? Doen we genoeg? Zou het ook anders kunnen? Volg of connect met onze collega Diederik Hommes op LinkedIn, die onze visies gaat posten: